Jakie przysługują uprawnienia pokrzywdzonemu przestępstwem?

W przypadku, gdy doszło do popełnienia czynu zabronionego na Twoją szkodę (np. kradzież, pobicie, uszkodzenie mienia, groźby karalne, naruszenie miru domowego), z mocy prawa przysługuje Ci status pokrzywdzonego. Status ten daje Ci szereg uprawnień w postępowaniu karnym. Wykorzystanie ich oraz aktywne uczestnictwo w postępowaniu znacznie zwiększa szansę na szybsze zakończenie postępowania oraz zabezpieczenie Twoich praw, uwzględniając otrzymanie przez Ciebie odszkodowania czy nawiązki za doznaną krzywdę.

W przypadku posiadania przez Ciebie statusu pokrzywdzonego, masz prawo do:

1. Złożenia zawiadomienia o możliwości popełnienia czynu zabronionego skierowane do organów ścigania. Zawiadomienie takie może zostać złożone zarówno w formie pisemnej, jak również ustne do protokołu w najbliższej jednostce policji. W przypadku wszczęcia postępowania w sprawie, co do zasady, zostajesz automatycznie stroną postępowania przygotowawczego (prowadzonego przez Policję, prokuraturę bądź inny organ powołany do ścigania przestępstw) oraz przysługują Ci uprawnienia umożliwiające realny wpływ na toczące się postępowanie. W przypadku natomiast wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie – przysługuje Ci prawo do złożenia na nie zażalenia. 
2. Korzystania z pomocy wybranego przez siebie pełnomocnika (adwokata bądź radcy prawnego). 
3. Zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia oraz zażalenia na bezczynność (art. 306 § 1, § 1a i § 3, art. 325a § 2 Kodeksu Karnego). 
4. Składania wniosków o dokonanie konkretnych czynności dowodowych w ramach prowadzonego śledztwa lub dochodzenia (np. o przesłuchanie konkretnego świadka, uzyskanie określonego dokumentu, dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność mającą znaczenie dla sprawy (art. 315 § 1, art. 325a § 2). 
5. Co do zasady prawo do udziału w czynnościach przeprowadzanych na Twój wniosek a także w czynnościach, których nie można będzie powtórzyć na rozprawie. W czynnościach tych ma prawo uczestniczyć Twój pełnomocnik, w celu zadbania o jego prawidłowy przebieg z punktu widzenia interesów pokrzywdzonego. 
6. Udziału w przesłuchaniu biegłego oraz prawo do zapoznania się z treścią pisemnej opinii biegłego, sporządzonej w ramach toczącego się postępowania(art. 318). 
7. Wglądu do akt sprawy, do sporządzania odpisów i kopii, z tym zastrzeżeniem, że można odmówić dostępu do akt ze względu na ważny interes państwa lub dobro postępowania (art. 156 § 5). 
8. Złożenia wniosku o zapoznanie się z materiałami śledztwa lub dochodzenia przed jego zakończeniem. W trakcie tej czynności pokrzywdzonemu może towarzyszyć pełnomocnik (art. 321 § 1 i § 3, art. 235a § 2). 
9. Do dochodzenia naprawienia wyrządzonej szkody lub zadośćuczynienia wyrządzonej Ci krzywdy aż do zamknięcia przewodu sądowego (art. 49a). 
10. Złożenia zażalenia na każdą czynność w ramach postępowania, która narusza Twoje prawa jako pokrzywdzonego (art. 302 § 2, art. 459). 
11. Jeśli jesteś obywatelem Polskim bądź obywatelem kraju z UE, możesz ubiegać się o państwową kompensatę za popełnione na Twoją szkodę przestępstwo na zasadach określonych w ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw (Dz. U. Nr 169, poz. 1415, z późn. zm.). 
12. W przypadku wniesienie aktu oskarżenia do sądu przez organ ścigania możesz wstąpić do postępowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego (składając w tym zakresie odpowiednie oświadczenie) oraz być stroną toczącego się postępowania sądowego. 

Jak widać, katalog uprawnień pokrzywdzonego w postępowaniu karnym jest szeroki. Ich realizacja natomiast wymaga znajomości przepisów i zaangażowania w sprawę. W celu zabezpieczenia swoich praw warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który od początku poprowadzi sprawę i dopilnuje żeby przebieg postępowania i jego rezultat był możliwie najkorzystniejszy dla pokrzywdzonego, a jego prawa i interesy zabezpieczone. Posiadamy duże doświadczenie w reprezentacji pokrzywdzonych w postępowaniu karnym. Zapraszam do kontaktu, razem osiągniemy więcej.

autor: adw. Piotr Gładysz, data publikacji: 12 listopada 2018 r.